2004 yılından beri İstanbul’da faaliyet gösteren İşitme Engelliler ve Aileleri Derneği, 11 Mart 2020 tarihinde ilk vakanın görüldüğü Kovid-19 pandemisi sürecinde işitme engelliler ve ailelerine yönelik aşağıdaki çalışmaları yapmıştır:
16.03.2020 – Koronavirüs hakkında işaret dili ile uyarı videosu hazırlandı.
Evde kalmak gerektiği anlatılıp elleri yıkamak, el temasından kaçınmak gibi tavsiyeler verildi. Virüsün ciddi olduğunu göstermek için entübe, yoğun bakım görüntüleri de konuldu.
31.03.2020 – Bilgiye erişim hakkının uygulanması sağlandı.
Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip ERDOĞAN tarafından Kovid-19 tedbirlerinin açıklandığı “Ulusa Sesleniş” TV programlarının sağır bireylere erişilebilir olması için bildiri hazırlandı. 20 STK’nın imzası ile birlikte BM EHİS “Bilgiye Erişim” hakkının uygulanması için savunuculuk yaptı. Üyesi olduğu Türkiye Engelsiz Bilişim platformu aracılığıyla RTÜK, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nde ilgili yöneticilere ulusa seslenişin erişilebilir olması talebini iletti. Sonuç olarak tüm kanallarda sağ alt köşede işaret dili tercümanı standart olarak gözüktü.
- https://bianet.org/bianet/toplum/222178-isitme-engelliler-ulusa-seslenisi-anlamak-istiyoruz
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.168062763284945/2828426407248554/?type=3&theater
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.168062763284945/2844435202314341/?type=3&theater
13.04.2020 – Kovid-19 uyarı afişi hazırlandı.
Kovid-19 sürecinde oluşabilecek hak ihlalleri için İED whatsapp hattına TİD video göndermeleri veya mesaj yazmaları istendi.
18.04.2020 – Erişilebilir Kovid-19 eğitimi verildi.
Sağır bireyleri bilinçlendirmek amacıyla Zoom programı üzerinden uzaktan işaret dili ile seminer gerçekleştirildi. 19 sağır, 1 işiten-tercüman toplam 20 bireyin katıldığı sunumda Koronavirüs bulaşma yolları, belirtileri ve korunma yolları, Engelsiz-112 uygulaması, Vefa Sosyal Destek grupları, eczanelerden ücretsiz maske temini, 20 saniye boyunca doğru el yıkama teknikleri gibi konular İED YK Üyesi Murat DOKUMACI tarafından işaret dili ile anlatıldı. Seminerin kaydını izlemek için tıklayınız: https://youtu.be/AZY7o7q6Vnw
- http://www.stgm.org.tr/tr/icerik/detay/turkiyede-ilk-defa-isaret-dili-ile-uzaktan-covid-19-semineri-duzenlendi
- https://www.facebook.com/pg/isitmedernek/photos/?tab=album&album_id=2874172542673940
22.04.2020 – Rapor alımları için bilgilendirme afişi hazırladı.
Hastaneler riskli ortamlar olduğu için SGK’nın rapor alımında sağladığı kolaylıklar hakkında bir afiş hazırlandı. Sağır / işitme engelliler bireyler ile paylaşıldı:
25.04.2020 – Koronavirüs Whatsapp Hattı bilgilendirme afişi hazırlandı.
Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Whataspp hattı olduğuna dikkat çekmek için bir afiş hazırlandı. Sağır / işitme engelliler bireyler ile paylaşıldı:
28.04.2020 – Rapor mağdurları için EKPSS ek başvuru açılması için kampanya yapıldı.
Kovid-19 Pandemisi sebebiyle EKPSS sınavı 11 Ekim tarihine ertelendi. Pandemi sebebiyle rapor alma süreçleri uzayan vb. mağdur adaylar için EKPSS ek başvuru açılması için Sağlık Hizmetleri Sendikası (SAHİMSEN) gibi STK’larla ve aktivistlerle kampanya ve savunuculuk yaptı. Kampanya başarıya ulaştı. ÖSYM başkanı Sayın Halis Aygün tarafından Ağustos ayında ek başvuru açılacağı belirtildi:
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.168062763284945/2893826410708553/?type=3&theater
- http://www.kamuajans.com/engelliler-ekpss/ertelenen-e-kpss-sinavinin-basvurulari-tekrar-alinsin-h549115.html
- https://habersiz.com.tr/ekpss-basvurulari-tekrar-alinsin/
- http://www.yasadikca.com/ekpss-basvurulari-tekrar-alinsin-39443
- https://twitter.com/halis_aygun/status/1280807343073243136
- https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/07/09/3-sinav-icin-yeniden-basvuru-alinacak
12.05.2020 – Uzaktan eğitimde sağır öğrenciler için erişilebilirlik talep edildi
Milli Eğitim Bakanı Sayın Ziya Selçuk’a ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sayın Zehra Zümrüt Selçuk’a twittler atılarak EBA’daki ders videolarında tercüman konulması talep edildi. Bu sorun Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu ile de paylaşıldı.
12.05.2020 ve 21.05.2020 – Karantinadaki işitme engelliler ve ailelere moral ve deneyim paylaşımı için canlı söyleşiler düzenlendi.
Denetleme kurulu üyesi Av. Zeynep ÇAKIR moderatörlüğünde işaret dili tercümanı Neveda ÖNER, YK üyesi Alper COŞKUN, gençlik komisyonu başkan yardımcısı Ece SAYGI ile işitme kültürü, erişilebilirlik vb. hakkında instagramda canlı söyleşiler yapıldı.
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.775711379186744/2924248120999715/?type=3&theater
- https://www.instagram.com/tv/CAdikGyheON/?igshid=eygcltnqfvsb
24.05.2020 – Dudakların okunabilmesi için şeffaf maskeler dağıtıldı.
Isparta Belediyesi İSMEK tarafından üretilen Isparta Belediye Başkanı Sayın Şükrü Başdeğirmen tarafından derneğimize hediye edilen 100 adet şeffaf maske, sağır / işitme engelli bireylerin dudak okuyabilmeleri için aile bireylerine, sosyal hizmetlerde görev yapan 1 işaret dili tercümanına, işaret dili bilen 1 özel psikologa, 1 özel rehabilitasyon merkezinde çalışan 4 işitme engelliler öğretmenine gönderildi.
30.05.2020 – Uzaktan işaret dili ile sağır bireylere kapasite artırma eğitimleri verildi.
15 sağır bireye BM Engelli Kişilerin hakları sözleşmesinin önemi, bilgiye erişim hakkı, hak temelli faaliyetlerin önemi anlatıldı.
18.06.2020 – İstanbul’da maske takmanın zorunlu olduğu para cezası verileceği hakkında işaret dili videosu hazırlandı.
04.07.2020- Şehirlerarası ücretsiz seyahat hakkının tekrar uygulanması sağlandı.
TCDD, Kovid-19 sebebiyle Yüksek Hızlı Trenlerde engellilerin ücretsiz ulaşım hakkını askıya aldı. Biyonik kulak kullanan işitme kayıplı çocuklarına ayar yaptırmak için şehir dışındaki ameliyat olduğu hastaneye yolculuk yapan velilerimiz, şehir dışındaki işyerine gitmek için YHT kullanan işitme engelli memur üyelerimiz maddi olarak zorlanmaya başladılar. Sağlık Hizmetleri Sendikası (SAHİMSEN) birlikte bir bildiri hazırlandı, sağır bireylerin işaret dili videosu ile sorun anlatıldı ve kampanyaya imza istendi. Kampanya ve savunuculuk başarıya ulaştı. 198 STK’nın imzaladığı bildiri ve toplanan 2500’den fazla imza, TCDD önünde eylemler sonucunda ücretsiz seyahat hakkı tekrar uygulanmaya başlandı.
- https://www.facebook.com/isitmedernek/videos/381292062844941/
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.168062763284945/3076649412426251/?type=3&theater
- https://www.facebook.com/pg/isitmedernek/photos/?tab=album&album_id=3076616392429553
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.3076616392429553/3076617065762819/?type=3&theater
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.168062763284945/3109437022480823/?type=3&theater
07.08.2020 – Maske takan vatandaşlara sağırlar için davranış rehberi hazırlandı.
İMECE network ile birlikte maske takan vatandaşların sağır/işitme engelli bireylere nasıl yaklaşması gerektiği ile ilgili tutum ve davranış rehberi hazırlandı.
- https://www.facebook.com/isitmedernek/photos/a.775711379186744/3159795127445012/?type=3&theater
- https://twitter.com/imecenetwork/status/1291338092058677249?s=20
09.08.2020 – Açılamayan kurs mağdurları için tavsiyeler rehberi hazırlandı.
İBB İsmek tarafından daha önceki dönemlerde açılan işaret dili tercüman destekli Engelli Kamu Personeli Seçme sınavına hazırlık kursları Kovid-19 sebebiyle açılamadı. Ne yapabileceklerini soran aileler için hazırlık tavsiyeleri rehberi hazırlandı:
Pandemide tespit ettiğimiz sorunlar:
· Pandemi süreci hakkında bilgilendirmeler eş zamanlı olarak işaret dili çevirisiyle yapılmadı ve sağır bireyler sokağa çıkma yasağı, sigara içme yasağı vb. bir çok şeyi geç öğrendiler. Sosyal desteklere erişmekte zorlandılar. Kamu spotlarında işaret dili tercüman bulunmadı.
· Belediyeler şeffaf maske üretmeye başladığını basınla paylaştı ama bu üretim yaygınlaştırılmadı
·Devlet dudak okumak için şeffaf maske üretme ve başta sağlıkçı, tercüman. öğretmen olmak üzere kritik kamu personellerine dağıtma sorumluluğunu karşılamadı.
· Koronavirüs online psikolojik destek hattı sadece telefonla hizmet verdi. Sağır bireyler için görüntülü destek yoktu. İşitme engelliler telefon kullanamadığı için erişilebilir değildi. Psikolojik desteğe ihtiyaç duyan işitme-konuşma engelliler bu hizmete erişemediler. Özellikle evde kalması zorunlu olan 65 yaş üstü sağır bireylerde psikolojik sorunlara neden oldu.
· Vefa destek hattı personeli işaret dili bilmediği için sağır bireyler pandemi para desteği, kumanya gibi yardımlara erişmekte zorlandı.
· 65+ yaştakiler resmi işlemler konusunda zorlandılar. Sokağa çıkmaları yasak olduğu için e-devlet şifresi almak için PTT’ye gidemediler. E-devlet şifresi alamadıkları için de birçok işlemlerini yapamadılar.
· İdari ceza kesilen işitme engelliler cezaların tebliğ edilmesi veya cezaları anlamlandırma konularında sorunlar yaşadılar. Nasıl itiraz edeceklerini bilemediler
· Sosyal mesafe uygulaması ve şeffaf olmayan maskelerden dolayı işitme-konuşma engelliler hastanelerde sorunlar yaşadılar. Dudak okuma vs için yaklaşamadılar. Doktorlar hastalardan uzak durduğu ve işaret dili tercümanı da olmadığı için işitme-konuşma engelliler iletişim kurmakta zorlandılar.
· Yoğun bakımda olan sağır bireyler işaret dili tercümanı hizmeti sunulmadı. Sağır bir hastanın kızı tercümanlık yapmak zorunda kaldı ve onun da sağlığı riske atıldı.
·İlk dönemlerde EBA’da işaret dili tercümanı bulundurulmuyordu. EBA’da işitme-konuşma engelliler için ayrı bir bölüm bulunmuyor. EBA’nın kullanılmasında sıkıntılar yaşandı. İlköğretimde olduğu söylendi. Ortaöğretimde yok. EBA’ya erişim, izleme ve denetleme için STK’lara erişim sağlanmadı.
· Tercüman olmayan şehirler mevcut. Bazı Sosyal hizmet merkezleri tercümana nasıl erişileceği konusunda ilgisiz ve bilgisiz.
About the author
